Het belang van afscheidsfotografie
Wat het belang van afscheidsfotografie is? Vaak zeggen mensen dat afscheidsfotografie vast draait om het vastleggen van gebeurtenissen rondom een begrafenis of crematie. En natuurlijk is dat waar. Maar het is wat mij betreft nog belangrijker om vast te leggen hoe het voelde op en rond de dag van het afscheid. Ik fotografeer daarom altijd met in mijn achterhoofd de quote van David Alan Harvey: “Don’t shoot what it looks like, shoot what it feels like”.
En met ‘vastleggen hoe het voelde’, gaat het niet om de tranen, zoals veel mensen denken. Want verdriet leidt ook tot verbinding, troost en steun. En juist de momenten waarop dat zichtbaar is helpen in de periode na het afscheid. Ik vertel jullie graag aan de hand van een voorbeeld wat ik daarmee bedoel.
Overleg en observeren
In aanloop naar een afscheid overleg ik altijd wat de nabestaanden vastgelegd willen zien. Soms overleg ik dat met de nabestaanden zelf, vaak met de uitvaartleider. En natuurlijk verdiep ik mij het draaiboek, zodat ik weet wat ik ongeveer kan verwachten.
Op de dag van het afscheid kijk en luister ik goed. Zo kan ik inspelen op wat er gebeurt en kan ik juist de momenten en details vastleggen die waardevol zijn.
Afscheid van oma
Zo ging dat ook bij deze uitvaart van een oma. Mevrouw lag thuis opgebaard in een sfeervolle kamer. De kist zou op de dag van het afscheid gesloten worden. Een moment waarbij ook de kleinzoon van mevrouw actief betrokken werd. Zijn vader en ooms zouden de deksel op de kist leggen en daarna mocht hij samen met hen de schroeven aandraaien.
Met die informatie in mijn gedachten koos ik op de dag van het afscheid zorgvuldig mijn positie in de kamer. Ik hield mijn aandacht extra bij de kleinzoon. Als een kind een passende rol krijgt tijdens een afscheid, dan kan dat immers bijdragen aan het verwerken van verlies en verdriet. Ik vind het dan als afscheidsfotograaf daarom belangrijk om zo’n rol in beeld te brengen. En aan alles was voelbaar hoe belangrijk dit moment voor deze jongen was.
Dat ene gebaar
Terwijl de volwassenen zich verzamelden in de kamer en even stonden te praten, stond de kleinzoon al geduldig te wachten voor de nog open kist. Vanuit mijn hoekje in de kamer zag ik hoe zijn vader liefdevol zijn hand op de krullen van de jongen legde. Wat een geruststelling en vertrouwen ging er uit van dat ene gebaar…
En daarna mocht hij zijn bijdrage leveren…
Toen iedereen die bij het sluiten van de kist aanwezig zou zijn in de kamer was, gaf de uitvaartleidster het zakje met de schroeven aan de jongen. Vanaf dat moment paste hij daar zorgvuldig op. Intussen deelden de volwassenen een emotioneel moment. De laatste, letterlijk tastbare, momenten met hun vrouw, moeder en schoonmoeder. De uitvaartleidster nam voorzichtig de trouwring van mevrouw af en overhandigde deze aan haar echtgenoot. Na een laatste groet legden haar zoons de deksel op de kist en sloten hem samen.
Hoe moeilijk dat moment voor de volwassenen ook was, het was het moment waarop de jongen had gewacht. Nu mocht hij de schroeven aandraaien. Dit was zijn belangrijke bijdrage die dag…
Beide beelden zijn belangrijk bij afscheidsfotografie, en toch…
Natuurlijk hoort de foto waarop de kleinzoon de schroeven aandraait thuis in een afscheidsreportage. Hij laat immers zien wat er gebeurde op de dag van het afscheid. Dat is uiteraard belangrijk.
Maar de foto met de hand van de vader op het hoofd van zijn zoon laat zien hoe het voelde op die dag. Hij vertelt iets over de steun en aandacht die de nabestaanden elkaar geven, over hun onderlinge band, of die nabestaanden nu groot zijn of klein. Dat zijn ook de beelden die ik maak voor mensen die niet in die kamer waren. Zij weten wel dat de deksel op de kist gelegd werd, maar niet hoe de sfeer in die kamer was. Zij weten niet hoe het voelde voor de mensen die afscheid moesten nemen. En juist dát wil ik laten zien. Dat is wat mij betreft het belang van afscheidsfotografie. Dit is een foto waarvan ik hoop dat de kleinzoon hem later koestert. Die hem ook iets vertelt over de band tussen hem en zijn vader op deze dag. En als zo’n foto dan ook nog eens een Award wint, dan mag je daar best een beetje trots op zijn, toch?
(Voor de foto van de kleinzoon bij de kist met de hand van zijn vader op zijn hoofd won ik in februari 2023 een This is Reportage Family Award. Dat is een aword voor documentaire familiefotografie die toegekend wordt door een jury van toonaangevende fotografen.)
Ik ben dankbaar dat ik toestemming heb van de familie om deze beelden hier te mogen delen.
Wil je meer weten over afscheidsfotografie of heb je een vraag? Lees dan verder of neem contact met me op.