Het is eind 2018 als ik ontdek dat beeldhouwster Maïté Duval exposeert. Mijn stadsgenote, we wonen beiden in Zutphen, zit 40 jaar in het vak en heeft een expositie in haar eigen tuin. Ik ken haar werk van de beelden die in mijn woonplaats staan. Enkele daarvan heb ik meerdere malen gefotografeerd. Ze intrigeren me en wil graag meer van haar werk zien. Helaas blijkt de expositie net voorbij als ik contact opneem. Maar ik ben toch van harte welkom.

Wanneer ik aanbel doet een kleine, frêle Française open. We gaan aan de keukentafel zitten met een kop koffie. Een warm gesprek volgt, met mooie verhalen van Maïté over het beeld “Zuster van het Gemeene Leeven” in het Agnietenhof in Zutphen. Ze heeft ook oprechte belangstelling voor mijn startend bedrijf. Maïté herkent mijn onzekerheid. Ze vertelt hoe ze als autodidact begonnen is en -met steun van haar grote liefde Thierry- steeds meer vertrouwen kreeg in haar eigen kunnen. Maar toch hoort ook zij af en toe dat stemmetje in haar hoofd ‘Kan ik het nog wel?’. Op een of andere manier is dat bemoedigend.

Dan lopen we naar haar atelier. Daar laat ze een wasbeeldje zien uit 2004; nog geen 10 centimeter hoog. Het is een studie van een beeld dat in haar hoofd zit en er nog uit moet. Ze gaat er binnenkort aan beginnen, vertelt ze. Ik verzamel al mijn moed en stel de vraag die ik zo graag wil stellen: “Mag ik daar een reportage van maken voor een persoonlijk project?”. Mijn hart maakt een sprongetje als ze ja zegt. 

We spreken af dat ik het traject van wasbeeldje naar gepatineerd bronzen beeld mag volgen. Van het lassen van een ijzeren geraamte, het opbouwen van een beeld in klei, het maken van de gipsen positieven en negatieven tot het gieten van het bronzen beeld en het aanbrengen van de patina als het beeld klaar is. In de maanden die volgen belt ze geregeld als ze weer een stap verder is. Het werk vordert de ene keer sneller dan de andere. Soms schakelt ze hulp in voor het zware werk omdat haar gezondheid niet meewerkt. Haar zorgen daarover deelt ze openhartig. Toch werkt ze door.

Ik fotografeer Maïté tijdens haar werk. Het is mijn bedoeling om een documentaire reportage te maken. Ik wil haar daarom fotograferen terwijl ze werkt en zonder dat ze poseert; maar dat blijkt lastig. In de meest creatieve delen van het proces werkt ze namelijk het liefst alleen. Dat respecteer ik. Maar als ik er wel mag zijn tijdens het werk, is Maïté zich duidelijk bewust van mijn camera en haar eigen ingespannen gezicht. Zo ziet ze zichzelf niet graag terug. Ik vraag haar om mij te vertrouwen en beloof dat ik de foto’s niet zal gebruiken zonder haar toestemming. Dat werkt. Maïté is blij met de foto’s die ik haar na elke sessie stuur ter goedkeuring. Er is uiteindelijk maar één foto die ze afwijst.

Tijdens het fotograferen intrigeren de handen van Maïté mij; echte werkhanden. En haar blik. Steeds speurt ze het beeld af naar kleine onvolkomenheden. Alles moet perfect, tot in het kleinste detail.

Tijdens de volgende sessie verdwijnt het kleibeeld in een dikke laag roze gips. De volgende stap in het proces is gezet. 

Bij een kop koffie vertelt Maïté over een van de citaten op de muren in haar atelier. Het is het citaat van Diagilew dat haar zo uitdaagt: “Etonne moi”, “verbaas me.” En op een ander moment  bespreken we het citaat van Jean Cocteau over inspiratie. Het ligt ten grondslag aan het beeld waar ze aan werkt: “L’inspiration c’est plutôt l’expiration. Ça ne vient pas du ciel, mais du plus profond de soi-même.” Ik voel de betekenis, vooral nu ik zelf zoek naar inspiratie en mijn eigenheid als fotograaf. Wie ben ik en wat voor beelden wil ik maken? Waar haal ik mijn inspiratie vandaan? Ik probeer het citaat thuis te vertalen. Dat is lastig maar het dwingt me om tot de kern ervan te komen. De beste benadering blijkt “Inspiratie is geen kwestie van opnemen, maar van uiten. Het komt niet van boven, maar uit het diepste van jezelf.” Wat een prachtig inzicht.

Als ik het gipsen positief in juli 2019 zie, dan verrast het me hoe treffend Maïté het citaat van Cocteau tot uitdrukking heeft gebracht. Het beeld is anderhalf keer zo groot als de menselijke proportie en daardoor krachtiger dan de wasstudie: het hoofd geheven maar met gesloten ogen. Alle aandacht is naar binnen gekeerd. Het beeld doet haar naam “Inspiratie” eer aan, ik word er stil van.

In oktober komt het seintje van Maïté dat het beeld naar de gieterij is, bronsgieterij Atelier 80. Een gieterij met gepassioneerde vakmensen die ze zeer respecteert. Ze komt er al jaren en ze weten precies hoe ze haar werk graag uitgevoerd ziet. Ik ben er welkom als ze het bronzen beeld gaan gieten. De mannen van het Atelier vertellen me gedurende de dag bevlogen wat ze doen en waarom. Alles is erop gericht om het beeld zo precies mogelijk uit de gietmal te laten komen. En dat blijkt een kunst op zich. Als de mal eraf wordt gebikt en gespoten, zie ik in ruwe vorm het bronzen beeld dat Maïté steeds voor ogen had. Nog ongepolijst, maar al zo ontzettend krachtig.

Indrukwekkend hoe het beeld na het gieten nog omgeven is door de gietstromen. Het lijken wel bloedvaten rond een hart. Ik ga naar huis en ben benieuwd hoe het eruit zal zien als het gepolijst en gepatineerd is.

En dan, op 3 november, bijna een jaar nadat ik Maïté voor het eerst heb ontmoet, lees ik op Facebook dat ze de dag ervoor onverwachts is overleden. Een hartaanval. Ik kan het niet geloven. Maar in de dagen erna blijkt het de harde realiteit.

Ik kom in contact met de kinderen van Maïté en geef hen de link naar de reportage die ik snel heb afgemaakt. Hopelijk is hij van betekenis voor hen. Dan bezoek ik Maïté een laatste keer in haar atelier. Daar ligt ze, opgebaard in een bloemenzee, tussen citaten die haar inspireerden en beelden die uit haar handen kwamen. Geen fijn gesprek meer aan de tafel in het atelier. Het is er stil, op wat franse chansons na. Wel ontmoet ik haar kinderen. En als dan ook de mannen van Atelier 80 het beeld komen brengen dat ze in de geest van Maïté hebben afgerond, ga ik verdrietig maar vooral ook dankbaar naar huis.

Tijdens het afscheid in de Hanzehof staat het beeld naast haar kist. Het is prachtig geworden en ontroert me enorm. Haar familie en vrienden vertellen verhalen over Maïté. Mooie verhalen die mij opnieuw inspireren. Mijn beelden zijn te zien op een scherm na het afscheid. De gasten kijken ernaar met een glas wijn in de hand. Ik beloof Maïté en mezelf dat ik projecten blijf zoeken die me inspireren. Inspiratie die ik nodig heb om mijn eigenheid te vinden en om mezelf en anderen te blijven verbazen…

Je vous dis merci de tout mon coeur Maïté!

Je kunt meer zien van het werk van Maïté op haar eigen website.